ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο Κώδικας της ισχύουσας Νομοθεσίας περί Κρήτης εκπονήθηκε στα πλαίσια της προσπάθειας του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου για τη δημιουργία της απαραίτητης επιστημονικής υποδομής, στην οποία βασίζεται η περαιτέρω έρευνα και μελέτη του Κρητικού Δικαίου σε όλες τις περιόδους της ιστορικής του εξέλιξης. Ο Κώδικας αυτός αποτελεί συνέχεια και επιστέγασμα της έκδοσης του Κρητικού Κώδικα [Τουρκοκρατία (1669-1868), Ημιαυτονομία (1868-1898), Κρητική Πολιτεία (1898-1912), Σύγχρονη Περίοδος (1913-1996)], όπου καταγράφεται η πορεία του Κρητικού Δικαίου κατά τους τέσσερις τελευταίους αιώνες της ιστορίας του. Από την τεράστια αυτή δικαιϊκή παραγωγή απομονώνεται τώρα το ισχύον δίκαιο, σε συσχετισμό με το προϊσχύον, με όλες τις εν τω μεταξύ (από το 1996 μέχρι σήμερα) μεταβολές. Επιδίωξη μας είναι η κωδικοποίηση αυτή να καταστεί διαρκής με την ενσωμάτωση των νεότερων νομοθετικών ρυθμίσεων στο κείμενο του Κώδικα. Ο σκοπός αυτός επιβάλλει την παρουσίαση του Κώδικα στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου και την έκδοση του αργότερα, με τη μορφή κινητών φύλλων, αφού η κλασική τυπογραφική έκδοση θα έχει αναγκαστικά περιορισμένη χρονικά χρησιμότητα.
Ήδη υποδηλώθηκαν και η μεθοδολογία και τα χαρακτηριστικά της έκδοσης του Κώδικα. Η κωδικοποίηση προϋποθέτει από τη μια μεριά συγκέντρωση του υλικού χωρίς ουσιαστικές παραλείψεις και από την άλλη εύχρηστη ταξινόμηση του, ώστε να είναι δυνατός ο άμεσος εντοπισμός του σχετικού νομοθετήματος. Ως προς το πρώτο ζήτημα ακολουθήθηκε η διαδικασία του ελέγχου των πηγών από τον Κρητικό Κώδικα, την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τους Κώδικες των νομικών περιοδικών,(κυρίως του Κώδικα Νομικού Βήματος και του Κώδικα Νόμων), καθώς και παλιότερων νομοθετικών συλλογών ( Θέμις, Σιφναίος, Ραπτάρχης κ.α.). Ως προς δε το δεύτερο ζήτημα το υλικό που συγκεντρώθηκε διαιρέθηκε αρχικά σε δεκαοκτώ ενότητες, που αντιστοιχούν κατά βάση στις αρμοδιότητες των σχετικών Υπουργείων . Κάθε ενότητα υποδιαιρέθηκε πάλι σε ανάλογες υποενότητες και ούτω καθεξής. Προς διευκόλυνση των χρηστών χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικοί αριθμητικοί προσδιορισμοί για κάθε κατηγορία, (με ελληνική, λατινική και αραβική αρίθμηση), πρώτα με κεφαλαία και ακολούθως με μικρά στοιχεία. Για κάθε θέμα δίδονται τα σχετικά νομοθετικά κείμενα σε τίτλους και σημειώνεται η δημοσίευση τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ή και σε άλλες νομοθετικές συλλογές. Συχνά όμως αναφέρονται σε αγκύλες και ολόκληρα τα σχετικά κείμενα ή άρθρα, καθώς και οι τροποποιήσεις και το προϊσχύον δίκαιο. Είναι φυσικό, έργα αυτού του περιεχομένου, με την ιδιαίτερη έκταση και την ποικιλία του, να εμφανίζουν και ορισμένα σκόπιμα κενά ή αθέλητες παραλήψεις. Προφανώς δεν θα ήταν πρακτικά δυνατό να περιληφθούν στον Κώδικα όλα τα σχετικά νομοθετήματα πλήρη και η επιλεκτική εμφάνιση τους εμπεριέχει μια υποκειμενικότητα του συντάκτη. Το ίδιο ισχύει και για το προϊσχύον δίκαιο, αλλά και για το αμέτρητο πλήθος των σχετικών διοικητικών πράξεων. Ωστόσο ο ενδιαφερόμενος για ένα ειδικότερο θέμα παραπέμπεται επαρκώς στις αντίστοιχες πηγές.Αυτή καθ’ εαυτή η σκοπιμότητα της έκδοσης και η χρησιμότητα του Κώδικα δεν χρειάζεται να τονισθεί ιδιαίτερα. Η ύπαρξη ιδιαίτερου Κρητικού Δικαίου μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, όπως εξυπονοεί ο Κώδικας ισχύουσας νομοθεσίας περί Κρήτης, αναφέρεται όχι φυσικά με την έννοια ιδιαίτερης έννομης πολιτειακής τάξης, αλλά με την ακριβώς αντίθετη της πλήρους υπαγωγής και ενσωμάτωσης του στο Ελληνικό Δίκαιο, αφ’ ενός με τη μορφή του προϊσχύοντος δικαίου και αφ’ ετέρου με τη μορφή της συσσωμάτωσης και διάκρισης των κανόνων δικαίου που αφορούν αποκλειστικά την Κρήτη. Προφανώς μπορεί να προστεθεί εδώ και η συμβολή των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών της Κρήτης στη διαμόρφωση ή στη διατήρηση ιδιαίτερων εθίμων, συναλλακτικών πρακτικών και παραβατικών συμπεριφορών. Και ακόμη η διαμόρφωση της νομολογίας των κρητικών δικαστηρίων ως προς τα σχετικά με την Κρήτη θέματα, αλλά και η σχετική επιστημονική επεξεργασία του δικαίου, το κύριο βάρος της οποίας έχει από ανατεθεί στο Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου. Έτσι ο νομικός ερευνητής, ο εφαρμοστής του δικαίου, δικαστής και δικηγόρος, ο απλός ενδιαφερόμενος πολίτης, αλλά και οι διοικητικές υπηρεσίες και οι συναλλασσόμενοι, θα μπορούν να ανατρέχουν στις σχετικές νομοθετικές πηγές εύκολα, γρήγορα και ασφαλώς.
Στους δημιουργούς του έργου πρέπει να περιλάβομε εκτός από την κύρια ερευνήτρια, δικηγόρο Αγάπη Μικρού, στην οποία είχε ανατεθεί το σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε κατά την περίοδο 1996-1999, και τον δικηγόρο Μανόλη Βασιλοδημητράκη, που βοήθησε στη σχετική έρευνα, καθώς και τον επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου, Διδάκτορα νομικής Κώστα Παπαγεωργίου, που επεξεργάστηκε τον μεγάλο όγκο του συγκεντρωμένου υλικού. Με το υλικό που προέκυψε μεταγενέστερα, μέχρι σήμερα απασχολήθηκε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου. Ωστόσο η πρακτική υλοποίηση του έργου οφείλεται και στην τεχνική επεξεργασία του κειμένου, χάρη στη φροντίδα της γραμματέως Ελευθερίας Ζαμπετάκη. Το Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου προσθέτει έτσι μια καινούργια προσφορά στις παλιότερες δραστηριότητες του.
Χανιά, Οκτώβριος 2003 Στρατής Παπαμανουσάκης
Γνωριμία - Σκοπός - Δραστηριότητες - ΠρογράμματαΕκδόσεις - Πεπραγμένα - Μέγαρο Ι.Κ.Δ. - Τα νέα του Ι.Κ.Δ. - Κεντρική Σελίδα - Ισχύουσα Νομοθεσία περί Κρήτης