Μ. ΒΑΣΙΛΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ – Γ. ΤΖΑΝΑΚΗ – Μ. ΖΟΥΜΑΔΑΚΗ
____________
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Η συγκέντρωση της βιβλιογραφίας του Κρητικού Δικαίου αποτελεί βέβαια απαραίτητο μέσο για τη σπουδή του τομέα αυτού της κρητολογικής έρευνας. Ωστόσο τα καθαρώς νομικά έργα ως μελετήματα που αναφέρονται στο Κρητικό Δίκαιο είναι μάλλον σπάνια. Πολυάριθμα όμως είναι τα δημοσιεύματα στον ευρύτερο χώρο των κρητολογικών σπουδών, κυρίως στους τομείς της αρχαιολογίας, της ιστορίας και της φιλολογίας, ενώ παράλληλα έχουν δημοσιευθεί σημαντικά έγγραφα σε ολόκληρες συλλογές.
Άλλωστε, κατά μεν την αρχαιότητα δεν υπάρχει γενικά ελληνική νομική επιστήμη, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο ρωμαϊκό δίκαιο, κατά δε τις επόμενες περιόδους της κρητικής ιστορίας, ειδικά εξ αιτίας των ξενικών κατακτήσεων και μέχρι τουλάχιστον την εποχή της Κρητικής Πολιτείας, δεν υπάρχει καν δυνατότητα ανάπτυξης του Κρητικού Δικαίου.
Η μεγάλη, λοιπόν, έλλειψη νομικών πηγών, ως πηγών ιστορικής γνώσεως του δικαίου, μας αναγκάζει να καταφεύγομε στις έμμεσες διαγνωστικές πηγές του δικαίου και στις συναφείς επιστήμες, καθώς και στη βοήθεια των ιστορικών, φιλολόγων, επιγραφικών, παπυρολόγων, και άλλων επιστημόνων κρητολόγων.
Βασικό κριτήριο επομένως για τον καταρτισμό της βιβλιογραφίας του Κρητικού Δικαίου αποτέλεσε, όχι μόνο το νομικό καθεαυτό περιεχόμενο του έργου, αλλά και ο χαρακτήρας του ως έμμεσης διαγνωστικής πηγής δικαίου. Η μέθοδος αυτή εμπεριέχει ασφαλώς τον κίνδυνο της ρευστότητας στα όρια των πηγών του Κρητικού Δικαίου, αλλά δεν στερεί τον ερευνητή από κάποια στοιχεία που μπορεί να αξιολογήσει ο ίδιος.
Για τη συγκέντρωση της βιβλιογραφίας που παρουσιάζεται εδώ, πραγματοποιήθηκε συστηματική αποδελτίωση των μέχρι τέλους του 1989 εκδοθέντων επιστημονικών περιοδικών κρητικού ή νομικοϊστορικού περιεχομένου, καθώς και έλεγχος των εκδοθεισών κρητικών γενικών βιβλιογραφιών.
Η κατάταξη των τίτλων της βιβλιογραφίας αυτής έγινε, με βάση το περιεχόμενο, σε Γενική Βιβλιογραφία (Δίκαιο, Ιστορία, Πηγές) και σε βιβλιογραφία κατά θέματα (Νεολιθική, Μινωική, Αρχαιοελληνική, Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Αραβική, Βενετική Περίοδος, Τουρκοκρατία, Ημιαυτονομία, Κρητική Πολιτεία, Σύγχρονη Περίοδος). Η βιβλιογραφία κάθε περιόδου χωρίστηκε σε επί μέρους ενότητες. Τα λήμματα κάθε ενότητας κατατάσσονται αλφαβητικά, σύμφωνα με το επώνυμο του συγγραφέα ή χρονολογικά για τα έργα του ίδιου συγγραφέα, Προτάσσονται τα ελληνόγλωσσα έργα και ακολουθούν τα ξενόγλωσσα σε κάθε ενότητα.
Τα γενικά έργα τοποθετούνται συνήθως σε χωριστές ενότητες κάθε περιόδου, ενώ δεν γίνεται άλλος διαχωρισμός μονογραφιών και άρθρων. Εκτός από την καθαρά βιβλιογραφική ύλη αναφέρονται και ορισμένες δημοσιευμένες πηγές, επίσημες εκδόσεις, νομοθετικά κείμενα κλπ. Σε ελάχιστες περιπτώσεις έργων που αναφέρονται σε περισσότερες περιόδους ή θέματα, επαναλήφθηκε αναγκαστικά η καταχώρησή τους.
Στις συντομογραφίες περιλήφθηκαν τα κυριότερα περιοδικά στα οποία δημοσιεύεται το υλικό της βιβλιογραφίας, αλλά χωρίς να εξαλειφθούν οι επαναλήψεις σε εφημερίδες ή και άλλα έντυπα που παρουσιάζονται σπάνια.
Μια πλήρης βιβλιογραφία του Κρητικού Δικαίου θα έπρεπε να προχωρεί ίσως και στην περίληψη και αξιολόγηση κάθε έργου σε γενικές γραμμές, πράγμα όμως που δεν κρίθηκε σκόπιμο στην παρούσα έκδοση, ούτε και ήταν άλλωστε δυνατό τώρα. Η απλή προσέγγιση στη βιβλιογραφία του Κρητικού Δικαίου, πιστεύομε ότι πάντως θα αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα για τους ερευνητές, μ’ όλες τις ενδεχόμενες ελλείψεις που παρουσιάζει.
Γνωριμία - Σκοπός - Δραστηριότητες - Προγράμματα